Doktor Jan Gawlik

Jan Paweł Gawlik urodził się 20 czerwca 1836 roku w Pisarzowicach koto Białej, w patriotycznej rodzinie włościańskiej. Jego rodzice, Anna i Marcin Jan, pragnąc by ich syn wstąpił na sieczkę duchowną zapewnili mu staranne wykształcenie. Nauki pobierał w szkotach w Cieszynie i w Bochni, a następnie w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Studia lekarskie rozpoczął w roku 1858 na Uniwersytecie w Krakowie. W wieku 22 lat, na pierwszym roku studiów został sekretarzem zarządu Towarzystwa Bratniej Pomocy. 

Po wybuchu Powstania Styczniowego, będąc studentem piątego roku medycyny, został mianowany dziesiętnikiem pod dowództwem majora Lipińskiego. Wykonując rozkazy przełożonego sprowadził z Polanki Wielkiej do Krakowa oficera artylerii - Głuchowskiego. Następnie wraz z drużyną powstańczą miał się udać na front, lecz od tego zamiaru odwiódł go prof. J. Szujski.

Od tej pory, przygotowując się do doktoratów, pracował pod kierunkiem prof. A. Bryka w klinikach krakowskich, gdzie leczył i opatrywał miedzy innymi rannych powstańców. Na skutek nieprzyjaznego stosunku prof. A. Bryka do Polaków i powstania, Jan Gawlik po otrzymaniu doktoratów z medycyny wewnętrznej i chirurgii (1864 rok) rozpoczął pracę w klinice prof. J. K. Dietla jako adiunkt. Wówczas zaczęła się jego działalność pedagogiczna. W trakcie wyjazdów prof. J. K. Dietla do Wiednia, Jan Gawlik zastępował go, a jego prelekcje na Uniwersytecie słuchano z wielkim zainteresowaniem. W okresie adiunktury dr Jan Gawlik, publikował w „Przeglądzie lekarskim".

Po odsunięciu z Uniwersytetu prof. J. K. Dietla, jego miejsce zajął prof. K. Gilewski, wykazujący przyjazny stosunek do działalności młodego lekarza. Przez półtora roku, będąc adiunktem, Jan Gawlik opiekował się powstańcami i pisał instrukcje medyczne na ich użytek. Jednakże został zadenuncjowany, a następnie zwolniony ze swego stanowiska za działalność konspiracyjna.

W wyniku owych zdarzeń, pozostała mu jedynie prywatna praktyka lekarska. Wraz z żoną Marią, przeniósł się na prowincje i objął prace w Przegini Duchowej w pobliżu Krakowa, a później pracował jako lekarz zdrojowy w Żegiestowie.

Jesienią 1868 roku, prof. J. K. Dietl polecił zdolnego lekarza Aleksandrowi hr. Branickiemu w Suchej, który zatrudnił dr. Jana Gawlika na stanowisku lekarza skarbowego dóbr Branickich. Swą działalność rozpoczął od kształtowania potrzebnej w środowisku oświaty medycznej i sanitarnej. W rok po objęciu posady (1869 rok) zorganizował w Suchej Oddział Towarzystwa Pedagogicznego.

W Suchej dr Jan Gawlik zasłynął jako położnik, chirurg oraz lekarz kolejowy. Jako aktywny społecznik powołał do życia Ochotniczą Straż Pożarną w Suchej oraz byt założycielem gniazda „Sokoła” w Suchej (Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół").

W 1870 roku na świat przyszedł jego syn - Jan Gawlik, który poszedł w ślady ojca i z czasem objął funkcje dyrektora szpitala w Nowym Targu.

W okresie I Wojny Światowej Sucha była punktem pomocy lekarskiej dla rannych żołnierzy. Po zwinięciu szpitala wojennego i stacji chorych od kwietnia 1917 roku w Zamku zlokalizowany został szpital Czerwonego Krzyża dla rekonwalescentów na 1200 łóżek, którymi opiekowały się siostry nazaretanki. Prawdopodobnie w tej placówce również udzielał się dr Jan Gawlik.

Do końca swoich dni dr Jan Gawlik przyjmował chorych, darzących go bezgranicznym zaufaniem. We wrześniu  1927 roku, mając 91 lat, napisał swój ostatni artykuł, poświęcony swojemu mistrzowi prof. J. K. Dietlowi. Przed śmiercią przekazał swe rękopisy, korespondencje z czasów Powstania Styczniowego, uwagi o powstaniu oraz opis własnego życia Bibliotece Branickich w Suchej.

Dr Jan Gawlik zmarł 6 kwietnia 1928 roku w wyniku zapalenia opłucnej. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na suskim cmentarzu, którego projekt przypisywany jest Teodorowi Talowskiemu, jednemu z najważniejszych polskich architektów przełomu XIX i XX wieku.

W 1984 roku dr Jan Gawlik został patronem Szpitala Rejonowego w Suchej Beskidzkiej.

Fot. Doktor Jan Gawlik oraz pocztówka z zamkiem suskim, Zbiory archiwalne MMSB.